Zelf rijd ik in een Volkswagen Golf. En als er een Ferrari Testarossa voor de deur staat, rijst natuurlijk de vraag hoe veel harder die kan. Nieuwsgierig en met het zweet in de handen, je wilt niet tijdens de test uit de bocht vliegen, ben ik achter het stuur van de Ferrari gekropen om dat uit te zoeken.

Gelukkig is dit geen website over auto's. De Ferrari waar ik het over had, was een Sony FE 55 mm f/1.8 Carl Zeiss Sonnar, in combinatie met de Sony A7R met zijn 36 megapixel volformaat sensor. De Sony FE 55mm Sonnar T* FE F1.8 ZA is één van de eerste FE lenzen die verkrijgbaar is voor de twee spectaculaire volformaat spiegelloze camera's (Sony A7 en Sony A7R) die eind 2013 zijn verschenen.

Dit lichtsterke vaste brandpuntafstand objectief is universeel inzetbaar, waarbij je meteen denkt aan situaties met weinig licht of het creëren van een mooie achtergrondonscherpte. Met een adviesprijs van 1.000 euro is het geen goedkoop objectief. De Sony Zeiss objectieven, herkenbaar aan het blauwe logo op de zijkant van de lens, zijn de paradepaardjes in de Sony lenzen renstal. Hoe goed zouden ze presteren?

Sony FE 55mm F1.8 ZA Carl Zeiss Sonnar T met Sony A7R

Bouw en autofocus

De AF is snel, stil en trefzeker.

Dit objectief straalt luxe uit en heeft een erg mooi uitgevoerd, stof- en vochtwerende mat zwart metalen body. Het wordt geleverd inclusief lensetui en metalen zonnekap. De nieuwe FE bajonet past zowel op Sony camera's met een volformaat sensor (Sony A7R) als op Sony camera's met een APS-C Sensor (Sony A77). Voor een standaardlens is de Sony 55 mm f/1.8 Zeiss relatief lang (71mm), wat verder wordt geaccentueerd als je de meegeleverde zonnekap gebruikt. De zonnekap is voor transport omgekeerd op de lens te bevestigen, maar dan kan je niet meer goed handmatig scherpstellen. De lensbody weegt bijna 3 ons, is van metaal en heeft een brede scherpstelring, die heerlijk soepel loopt. Handmatig scherpstellen verloopt met een focus-by -wire systeem, wat inhoudt dat er geen harde stop is bij oneindig of de kortste instelafstand (50 cm)

Lichtafval

Lichtafval is, zoals bij vrijwel alle lenzen op een volformaat sensor, in sommige praktijkopnames zichtbaar bij volle opening. Bij volle opening is de lichtafval net iets meer dan 1 stop, om na 1 stop diafragmeren al te halveren. Op dit onderdeel zou ik de Sony 55mm 1.8 Zeiss indelen bij goed/zeer goed, in plaats van topklasse. Gelukkig is lichtafval eenvoudig softwarematig te corrigeren, als je er al last van zou hebben.

In onze meetresultaten van lab testopnamen is de lichtafval in jpg bestanden iets hoger dan in RAW bestanden. Eenzelfde verschijnsel zien we bij testen met een Canon camera en heeft mogelijk te maken met de in-camera omzetting van RAW naar jpg.

Vervorming

Vervorming is afwezig. En dat is niet omdat het door de camera gecorrigeerd wordt. In niet gecorrigeerde RAW bestanden meetten we -0,1% tonvormige vervorming. Dat is met het blote oog niet te zien. Perfect.

Overstraling

De originele T* oppervlaktecoating werkt met Carl Zeiss' geavanceerd optisch design en onderdrukt interne weerkaatsing in de binnenzijde van de lens. Dit garandeert volgens Sony een sterk contrast met heldere accenten en diepe zwarten - een typische eigenschap van de Zeiss topklasse lenzen. Toch zal je in extreme situaties, zoals nachtopnames of frontaal tegenlicht, nog wel nevenbeelden tegenkomen, zoals de nachtopname hiernaast laat zien. Ook hier zou ik de Sony 55mm 1.8 Zeiss aanduiden als goed/zeer goed.

Scherpte

De Sony 55mm f/1.8 Zeiss weet de 36 megapixels van de Sony A7R uit te nutten. Je maakt met deze combinatie daadwerkelijk scherpere opnames dan met een uitstekende lens op een camera met een 24 megapixel sensor. Al zal je het beeld wel fors moeten uitvergroten om de verschillen zichtbaar te maken.
Dit objectief levert scherpe beelden, vanaf volle opening, van centrum tot hoek. Je ziet de scherpte toenemen na 1 stop diafragmeren, maar ook bij volle opening is de scherpte al heel hoog en dat wordt geaccentueerd door de mooie achtergrondonscherpte. De hoogste scherpte hebben we gemeten na 2 stops diafragmeren, maar met het blote oog zie ik geen verschil in scherpte tussen opnames gemaakt met een diafragma tussen f/2.8 en f/11.

Tip: Gebruik de 50 ISO instelling van de Sony A7R: niet alleen krijg je ruisarme, zeer natuurlijk ogende bestanden, maar je kan langer f/1.8 gebruiken voor een mooie onscherpe achtergrond, zonder bang te hoeven zijn voor overbelichting. 1 stop verschil is meer dan je denkt.

Deze enorm hoge scherpte bereik je overigens niet zo maar. Het beste is om vanaf statief te fotograferen. Fotografeer je met dit objectief op een Sony A7R uit de hand, zorg er dan voor dat je een sluitertijd van 1/125 seconde of sneller kiest. Bij langzamere sluitertijden loop je een grote kans om wat resolutie te verliezen door bewegingsonscherpte. Gezien het hoog oplossend vermogen van deze lens is dat op zich niet erg. Het is alleen zonde.

Beelduitsnede van een 50 ISO opname gemaakt bij f/5.6, 1/160 sec
Klik (2x) op de afbeelding voor een grotere versie, weergegeven op 100%

Chromatische aberratie

Een goed lensontwerp garandeert daadwerkelijk volledige afwezigheid van laterale chromatische aberratie.

De Sony FE 55 mm f/1.8 Zeiss is een verrassend ontwerp dat uit slechts 7 elementen in 5 groepen bestaat. In de beperking toont zich de meester. Er zijn diverse asferische lenzen toegepast om aberraties tegen te gaan. En die opzet is geslaagd: kijken we naar de chromatische aberratie in ongecorrigeerde RAW bestanden (veel camera's corrigeren; chromatische aberratie in jpg bestanden automatisch, waardoor je niet de pure prestatie van de lens bekijkt), dan horen de gemeten waarden voor de Sony 55 mm 1.8 bij de beste 5 (van de 700) meetresultaten die die we nu hebben.

Bokeh

De Sony 55mm f.18 Zeiss biedt op de Sony A7R met zijn volformaat sensor bij volle opening een fraaie bokeh dankzij de 9 lamellen waaruit het diafragma is samengesteld. Door lichtafval heeft de bokeh in de hoeken een kattenoog karakter, zoals bij vrijwel alle objectieven die we op een volformaat sensor hebben getest het geval is. Hiernaast zie je dat de nog een heel klein beetje een uienpatroon nog net in de bokeh zichtbaar is. Dat verschijnsel zien we vaker bij zeer scherp tekendende objectieven met asferische lenzen en is in dit geval absoluut niet storend. Ook het verloop van scherp naar onscherp verloopt mooi natuurlijk Zie hiervoor de uitvergrote versie van bovenstaande praktijkopname.

Voordelen

• Zeer hoge beeldkwaliteit (resolutie, afwezigheid chromatische aberratie)
• Hoge hoekscherpte vanaf volle opening
• Zeer degelijk gebouwd
• Mooie achtergrondonscherpte / bokeh
• Perfecte autofocus; snel en reproduceerbaar

Nadelen

• Zichtbare lichtafval bij volle opening. Enigzins gevoelig voor overstraling
• Geen ingebouwde beeldstabilisatie

De Engelstalige pers omschrijft dit objectief als een "stellar performer". Dat klinkt mogelijk nòg mooier dan het Nederlandse "Topklasse", maar beide termen dekken de lading. Een vergelijking van dit objectief met een (zwarte) Ferrari Testarossa is niet eens zo gek. Gelukkig is de prijs van de Sony 55 mm f/1.8 Zeiss veel lager.

De introductie van 36 megapixel camera's met een volformaat sensor stelt extreem hoge eisen aan objectieven. De Sony 55 mm f/1.8 Zeiss De Sony FE 55mm Sonnar T* FE F1.8 ZA zet de hoogste prestaties neer van alle objectieven met een brandpunt tussen de 45 en 60 mm (kleinbeeldequivalent) die we tot op heden getest hebben. Het is een absolute aanrader voor iedere bezitter van een Sony camera met een volformaat sensor. De beeldkwaliteit is op vrijwel alle fronten (resolutie, vervorming, chromatische aberratie) extreem hoog. Maar niets is perfect. Lichtafval is, zoals bij vrijwel alle lenzen op een volformaat sensor, zichtbaar bij volle opening. Bij nachtopnames moet je oppassen voor nevenbeelden als gevolg van een felle lichtbron die in beeld is. Wil je de maximale resolutie echt tot zijn recht laten komen, dan zal je bewegingsonscherpte uit moeten sluiten. Werk vanaf statief, of, als je uit de hand fotografeert, kies een sluitertijd van 1/125 seconde.