Test Tokina 10-17 mm (N APS-C)

De Tokina 10-17 mm Fisheye (AT-X 107 DX) is in 2008 op de markt gekomen. Niet alleen met de eigen merknaam, maar ook in licht gewijzigde vorm onder de merknaam Pentax. Ogenschijnlijk lijkt het zoombereik van de Tokina fisheye sterk op het zoombereik van bijvoorbeeld de Tokina 12-24 mm, maar de karakteristieke Fisheye vervorming levert echt een heel ander beeld op.
De Tokina 10-17 mm is een beeldvullende fisheye. Dat betekent dat de beeldhoek nagenoeg 180 graden bedraagt en dat het hele oppervlak van de beeldsensor gebruikt wordt. Dit in tegenstelling tot een cirkelvormige fisheye, die een cirkelvormig beeld maakt en waarvan de hoeken zwart zijn. In eerste instantie is er een versie uitgebracht met een vaste, bloemvormige zonnekap. Deze werd door sommige gebruikers van het objectief gesloopt om het objectief te gebruiken op een camera met een volformaat sensor. Wij hebben de nieuwe versie (AT-X 107 NH) getest, zonder zonnekap.

Bouw en AF

Lichtafval

Van een compact objectief met een hele grote beeldhoek verwacht je een heel sterke lichtafval. En het is heel erg moeilijk om lichtafval van een objectief met een hele grote beeldhoek nauwkeurig te meten. Daarom rapporteert Photozone in hun Tokina 10-17 mm test geen resultaten voor lichtafval. We beschouwen ons meetresultaat verkregen bij een brandpuntsafstand van 10 mm dan ook als een worst case: in de praktijk valt het minder op dan deze meetresultaten suggereren.

Qua lichtafval presteert de Tokina opvallend goed op een camera met een DX sensor. Alleen bij de kortste brandpuntsafstand kan, met name bij volle opening lichtafval zichtbaar zijn. Is logisch, de beeldhoek is zo groot, dat het licht in de hoeken een veel langere weg moet afleggen. Voor de overige brandpuntsafstanden geldt: gebruik je diafragma f/5.6 of f/8.0 dan is lichtafval niet meer van betekenis. Een hele prestatie voor een ojectief met zo'n grote beeldhoek.

Vervorming Tokina Fisheye

Eigenlijk koop je een Fisheye objectief om juist deze vervorming creatief te gebruiken. Het is dus zinloos om de vervorming van een Fisheye meten (mocht je het willen weten: 32% bij 10mm en 14% bij 17mm). Bij berekening van de totaalscores is vervorming buiten beschouwing gehouden.

Horizontale lijnen die dwars door het centrum lopen worden keurig recht weergegeven, zowel bij een brandpuntsafstand van 10 mm als van 17 mm. Maar als een horizontale lijn, zoals de horizon in de opname hiernaast, boven of onder het centrum van het beeld ligt, dan valt er niet aan duidelijk zichtbare vervorming te ontkomen.

Overstraling

Je verwacht van een objectief met zo'n grote beeldhoek een sterke gevoeligheid voor tegenlicht. Deze Tokina is op dit punt een grote verrassing, lichtvlekken zijn niet te zien. Zelfs niet bij nachtopnames waarbij lantaarns in beeld waren. Wel wordt het beeld wat zachter. Al met al een hele prestatie!

Scherpte Tokina 1-17 mm

Met Imatest is het vanwege de vervorming niet goed mogelijk de scherpte bij een brandpuntsafstand van 10 mm te meten in de hoeken. Daarom wordt alleen de resolutie in het centrum en aan de randen van het beeld gemeten, wat vergelijking met testresultaten van andere objectieven (waar wel de scherpte in de hoeken wordt gemeten) lastiger maakt.
Klik met je muis op het staafdiagram voor alle resolutiemetingen.
We hebben natuurlijk veel praktijkfoto's gemaakt. Bij 10 mm neemt de scherpte nog wat toe na 1 stop diafragmeren. Bij de langere brandpuntsafstanden wordt de scherpte iets lager en bereik je de hoogste resolutie na 2 stops diafragmeren.

Chromatische aberratie Tokina 10-17 mm

Vanwege de extreme beeldhoek zijn we er niet zeker van of het mogelijk is om met Imatest op een betrouwbare manier kleur aberraties te meten. We hebben chromatische aberraties gemeten aan de randen en niet in de hoeken. Bij berekening van de totaalscores is chromatische aberratie buiten beschouwing gehouden.
Nikon camera's corrigeren de jpg bestanden automatisch voor chromatische abrraties. Werk je in RAW, dan kan je wel zichtbare chromatische aberratie tegenkomen en kan je dat softwarematig eenvoudig corrigeren.

Gebruik de Lensvergelijker of kijk in ons overzicht van geteste objectieven om dit objectief te vergelijken met andere objectieven.

Voordelen

• Unieke fisheye zoom
• Zeer grote beeldhoek
• Weinig overstraling bij tegenlicht
• Zeer snelle AF
• Geschikt voor volformaat sensor en voor APS-C formaat sensor
• Goede afwerking
• Compacte bouw
• Goede prijs/kwaliteit verhouding

Nadelen

• Hoge CA
• Scherpte neemt af bij langere brandpuntsafstanden
• Matige hoekscherpte

De Tokina 10-17 mm is een unieke fisheye zoomlens, die gemaakt is voor APS-C camera's, maar ook heel goed gebruikt kan worden op volformaat. Het objectief is compact gebouwd en biedt een snelle autofocus. Lichtafval is opvallend laag, net zoals de gevoelighed voor tegenlicht. De vervorming van de Tokina Fisheye is groot, maar dat is ook de bedoeling van dit type objectief. Kijk je op Flickr naar opnames gemaakt met dit objectief, dan zie je dat veel gebruikers juist dankbaar van de typerende Fisheye vervorming gebruik maken.
De hoekscherpte van de Tokina Fisheye hebben we door de Fisheye vervorming niet kunnen meten. We hebben dus alleen de scherpte in het centrum en aan de randen gebruikt voor onze beoordeling. Houdt daar rekening mee als je de scherpte van dit objectief vergelijkt met andere, niet-Fisheye lenzen. Het grootste nadeel van dit objectief is de zeer sterke CA die optreedt bij wat hogere contrasten. Indien je deze lensfout goed weet te bestrijden met de juiste software, dan heb je een heel specialistisch objectief dat uitnodigt om te fotograferen. De prijs/kwaliteit verhouding van de Tokina 10-17 mm is gunstig.